Wat is er bijzonder aan Beryl?

De tropische storm Beryl groeide al op 28 juni uit tot orkaan. Zo oostelijk in de Atlantische Oceaan en zo vroeg in het jaar gebeurde dat nog niet eerder. De depressie ontstond in de zogeheten kraamkamer van orkanen. Deze ligt ten noorden van de evenaar en tussen Zuid-Amerika en Afrika. Meestal ontstaan de zwaardere orkanen in dit gebied pas in augustus of september. Dat zich daar al zo vroeg in het jaar een cycloon vormt, is dan ook een slecht voorteken. Maar daarover verderop meer.

Beryl vestigde ook records door zich zondag te ontwikkelen tot de vroegste zeer zware orkaan (categorie 4) en dinsdag tot de vroegste vernietigende orkaan (categorie 5). In juni kwam niet eerder een cycloon van deze proporties voor. Eén keer eerder ontwikkelde zich in juli al een orkaan van de buitencategorie. Dat was Emily op 17 juli 2005. Ter illustratie: het jaar 2005 staat sowieso bekend als een berucht seizoen, met vier orkanen van de vernietigende soort. Na Emily volgden nog Katrina, Rita en Wilma.

Heeft Beryl al schade aangericht?

Maandag trok de cycloon –iets afgezwakt– over de bovenwindse eilanden in het Caribisch gebied. Het oog van de orkaan ging over het eilandje Carriacou, dat onderdeel is van Grenada. Dat leverde veel schade op. Zowel op Barbados als op het hoofdeiland van Grenada viel een dodelijk slachtoffer. Beryl zal woensdagavond aankomen op Jamaica. Het land met zo’n 3 miljoen inwoners en ter grootte van een kwart van Nederland zet zich al schrap.

Dinsdag zwol Beryl weer aan en werden windsnelheden van 260 kilometer per uur gemeten. Een deskundige noemde  de orkaan „fenomenaal zeldzaam” en een „buitenaards exemplaar”.

Zagen experts deze orkaan al aankomen?

Niet precies deze, maar deskundigen waarschuwen al wel enkele maanden voor gevaarlijke orkanen in 2024. Al in mei voorspelde  de NOAA –het Amerikaanse KNMI– dat het orkaanseizoen waarschijnlijk bovengemiddeld zwaar zou worden. Ze schatten die kans op 85 procent. Ze verwachten vier tot zeven orkanen van categorie 3 of meer. Gewoonlijk zijn dat er ongeveer drie. Het orkaanseizoen loopt normaliter van juni tot en met november.

Hoe kunnen experts weten dat het orkaanseizoen zwaar wordt?

Of hevige orkanen ontstaan hangt van meerdere zaken af. Een belangrijke factor is de temperatuur van het oceaanwater. Die is in grote delen van de Atlantische Oceaan al bijna een jaar lang onverminderd hoog. De temperaturen van nu zijn vergelijkbaar met hoe die normaal in september zijn.

Vorig jaar was het oceaanwater ook warm, maar waren er weinig orkanen. Hoe dat kwam? Weerfenomeen El Niño zorgde in de Atlantische Oceaan voor sterke windschering. Dat wil zeggen: veranderingen van windsnelheden op verschillende hoogtes in de atmosfeer. Met sterke windschering waait een beginnende storm als het ware uit elkaar voordat zich een orkaan kan vormen.

El Niño maakte de afgelopen maand plaats voor La Niña. Daarmee is de windschering zwak, waardoor depressies gemakkelijker de kans krijgen om uit te groeien tot orkanen.

Krijgen de orkaanexperts gelijk over het orkaanseizoen?

Helemaal zeker is dat natuurlijk niet. Maar Beryl is –zoals eerder gezegd– wel een slecht voorteken. Want het beeld van Beryl past bij de vier waarschuwingssignalen voor een actief stormseizoen. Orkaanexpert Phil Klotzbach beschrijft deze in een wetenschappelijk artikel uit 2007 . Een van de signalen is het ontstaan van orkanen vroeg in het seizoen vrij oostelijk in de Atlantische Oceaan. Juist dat gebeurde nu met Beryl.

In hoeverre heeft Beryl nog met klimaatverandering van doen?

Opwarming van de aarde betekent automatisch oceanen met een hogere temperatuur. Warmer zeewater is weer brandstof voor orkanen. Wetenschappers zien dan ook een belangrijke link tussen de opwarming en de zware orkanen. Het meest recente rapport van de IPCC –klimaatpanel van de Verenigde Naties– vat het zo samen: klimaatverandering zorgt niet per se voor meer, maar wel voor intensere orkanen.